Công bố Lễ hội Tổng Nam Phù được đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia

11:10 15-04-2025

HNP - Sáng 12/4, tại Lăng Liên Hoa, xã Đông Mỹ (huyện Thanh Trì), huyện Thanh Trì và huyện Thường Tín tổ chức Lễ kỷ niệm 930 năm Nhị vị Đại thánh Bồ tát nhập niết bàn (1095-2025) và công bố Quyết định ghi danh Lễ hội Tổng Nam Phù được đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia. Phó Chủ tịch UBND Thành phố Vũ Thu Hà dự buổi Lễ.

Trình bày diễn văn kỷ niệm, Chủ tịch UBND huyện Thanh Trì Nguyễn Xuân Phong cho biết: Thanh Trì, là mảnh đất địa linh nhân kiệt, giàu truyền thống lịch sử cách mạng, văn hóa lâu đời. Toàn huyện hiện có 154 di tích lịch sử văn hóa, trong đó, có 88 di tích được xếp hạng (65 di tích xếp hạng cấp Quốc gia, 23 di tích xếp hạng cấp Thành phố). Huyện có 45 lễ hội truyền thống, tiêu biểu trong đó là Lễ hội Tổng Nam Phù - nghi lễ thiêng liêng nhằm tri ân Nhị vị Bồ Tát Lý Từ Thục và Lý Từ Huy, hai công chúa triều Lý đã từ bỏ vinh hoa cung cấm để tu hành, hoằng dương Phật pháp và mang lại cuộc sống an hòa cho Nhân dân.

Theo sử sách và truyền thuyết, dưới triều Vua Lý Thánh Tông (1054–1072), hai công chúa sinh đôi - Lý Từ Thục và Lý Từ Huy – dù sinh ra trong hoàng tộc cao quý, nhưng đã sớm giác ngộ Phật pháp, từ bỏ cuộc sống cung đình, cùng hai thị nữ lặng lẽ rời Thăng Long, lập am tu hành tại núi Trúc - nay là chùa Hưng Phúc (thôn Tự Khoát, xã Ngũ Hiệp). Khi bị phát hiện, hai bà lại tiếp tục hành đạo tại chùa Hưng Long (xã Đông Mỹ), nhưng vẫn bị vua cha triệu hồi. Thấy con không nghe lời, nhà vua đã cho đốt chùa để ép hai công chúa trở về, nhưng sau đó chính nhà vua lâm trọng bệnh.

Dù bị ngăn cản, hai công chúa vẫn một lòng tu hành, ngày đêm sám hối hồi hướng cho vua cha. Cảm động trước tấm lòng thành, vua cha không chỉ chấp thuận nguyện vọng xuất gia mà còn ban ngân khố để xây dựng lại chùa Hưng Long.

Thấu hiểu nỗi khổ của dân Tổng Nam Phù đang sống trong cảnh đói nghèo, Nhị vị Công chúa đã thực hành hạnh Bồ Tát, cấp lại cho dân hơn 3.000 mẫu ruộng, hướng dẫn canh tác lúa nước, trồng dâu nuôi tằm và truyền dạy các nghề thủ công truyền thống như: làm bánh ở Tranh Khúc, nghề bún, đậu phụ ở Đông Phù, đan lát ở Tự Khoát, làm lược ở Tương Trúc, làm quang gánh ở Việt Yên.... Công đức và ảnh hưởng của Hai Bà còn lưu truyền cho đến ngày nay, là biểu tượng của từ bi, trí tuệ và lòng Ái Quốc thương dân.

Trải qua năm tháng tu hành tại chùa Hưng Long, Nhị vị Bồ Tát quán tưởng nhân duyên trần thế đã mãn, liền sai người hạ những cây thông cổ thụ được trồng dọc hai bên đường từ chùa Hưng Long xuống khu đất trống (sau này gọi là lăng Liên Hoa), rồi đào đất tạo am thất nhỏ, lấy gỗ thông chống xung quanh. Sau khi hoàn thành, Nhị vị Bồ Tát và hai thị giả đã cùng nhập định tại am thất. Đúng một trăm ngày nhập định, Nhị vị Bồ Tát đã thu thần thị tịch nhằm ngày rằm tháng ba năm Ất Hợi (1095), nhân dân làng Ninh Xá ở gần nhất nên ra lấp cửa am thất nhanh nhất. Sau đó, nhân dân Tổng Nam Phù đã xây dựng lăng ngay tại nơi đây và gọi là lăng Liên Hoa.

Những việc làm ích đời lợi đạo của Nhị vị Công chúa, đã in sâu vào tâm thức của các thế hệ người dân Tổng Nam Phù, cũng như Nhân dân vùng lân cận. Tôn kính Nhị vị là hiện thân của Phật, của Bồ Tát ngay giữa đời thường, từ đó, nhân dân Tổng Nam Phù tưởng niệm xưng danh là Nhị vị Bồ Tát. Để tỏ lòng tri ân công đức to lớn của Nhị vị Bồ Tát, nhân dân địa phương đã tạc tượng thờ tại chùa Hưng Long, chùa Hưng Phúc, chùa Phổ Quang, chùa Thanh Liên, chùa Linh Quang. Đến đời Lê Sơ, hai công chúa được sắc phong làm Đại Thánh Bồ Tát.

Được tổ chức vào các ngày 14, 15, 16 tháng Ba âm lịch hằng năm, lễ hội là dịp để Nhân dân thành kính tưởng nhớ và tri ân Nhị vị Đại Thánh Bồ Tát – hai vị thiền sư hóa thân vì dân, để lại dấu ấn đậm sâu trong đời sống tâm linh người Việt suốt hơn chín thế kỷ.

Điểm đặc sắc của Lễ hội Tổng Nam Phù không chỉ nằm ở chiều dài lịch sử với truyền thống hơn 900 năm, mà còn ở sự lan tỏa rộng khắp cả không gian và tâm thức cộng đồng. Sáu ngôi chùa linh thiêng gồm chùa Hưng Phúc, Thanh Liêm (xã Ngũ Hiệp), Hưng Long (xã Đông Mỹ), Long Khách, Kim Cương (xã Duyên Hà) và chùa Phổ Quang (thôn Ninh Xá, xã Ninh Sở), trải dài trên địa bàn hai huyện Thanh Trì và Thường Tín, đã tạo nên một hệ thống liên kết tâm linh vững chắc, biểu tượng của sự hòa hợp, đoàn kết gắn bó cộng đồng bền chặt từ bao đời. 

Lễ hội kết hợp hài hòa giữa tín ngưỡng thờ Thánh, tinh thần Phật giáo và văn hóa dân gian với các nghi lễ truyền thống trang nghiêm như Lễ Mộc dục, rước kiệu Thánh, dâng hương, Tế Thánh… cùng những hoạt động đậm bản sắc như múa rồng, hát chầu văn, trò chơi dân gian. Đây không chỉ là dịp để tri ân tổ tiên, lễ hội còn hun đúc tinh thần đoàn kết, hướng thiện và gìn giữ những giá trị văn hóa tâm linh quý báu của quê hương, đất nước.

 

Với những giá trị độc đáo, ngày 19/02/2025, Lễ hội truyền thống Tổng Nam Phù đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quyết định đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Quyết định là một cột mốc quan trọng, không chỉ tôn vinh công lao đức hạnh đúng vào dịp kỷ niệm 930 năm nhập Niết bàn của Nhị vị Bồ Tát, mà còn mở ra những cơ hội mới để giá trị di sản tiếp tục được lan tỏa sâu rộng trong thời gian tới.

Theo hanoi.gov.vn